AAMA : (American Automobile Manufacturers Association) Amerikan Otomobil Üreticileri Birliği
ACEA : (Association of European Automotive Manufacturers) Avrupa Otomotiv Üreticileri Birliği
ACSA : (American Chemical Society) Amerikan Kimyasal Üreticileri Birliği
Adezyon: Bir maddenin diğer maddeyi çekme kuvvetidir.
AFNOR: (Association Français de Normalisation) Fransız Standartları Birliği
AGMA: (American Gear Manufacturers’ Association) Amerikan Dişli Üreticileri Birliği
Akma Noktası: Bir yağın belirli şartlar altında akıcılığını devam ettirdiği en düşük sıcaklık.
Akma Noktası Düşürücü: Madeni yağın düşük sıcaklıkta akıcılığının kaybolmaması için eklenen yüksek molekül ağırlıklı metakrilat polimerdir.
Alevlenme Noktası: Yanıcı bir ürünün (yağın) buharının alev ile teması sırasında parlayabilen bir karışım meydana getirdiği en düşük sıcaklık değeridir.
Alkali: Madeni yağdaki asidi nötralize ederek aşınmayı önleyen bazik özellikte ki maddelerdir.
Anilin Noktası: Baz yağ ya da içerisindeki aromatik ve naftanik yapıdaki kimyasalların toplam miktarını tahmin etmeye yarayan, eşit hacimdeki anilin ile bir baz yağ veya yakıtın tam olarak karıştığı en düşük sıcaklık noktasıdır.
API: (American Petroleum Institute) Amerikan Petrol Enstitüsü
ASTM: (American Society for Testing Materials) Amerikan Malzeme Test Birliği
Aşınma: Hareketli iki yüzey arasında, metalin metale temas etmesi nedeniyle oluşan aşınmadır.
Aşınma Önleyici Katıklar: Metalin metale temas etmesinin kaçınılmaz olduğu bazı durumlarda, teması engellemek amacıyla tabakalar oluşturan katkı maddeleridir.
Asit Değeri (TAN): Bir petrol ürününü nötralize etmek için gerekli olan KOH miktarıdır. Birimi mg.KOH/g.yağ şeklindedir.
Aşırı Basınç Katığı (EP): Çok yüksek basınç altında çalışan dişli ve rulman yatakları yüzeyinde aşınmayı en aza indirmek için koruyucu bir film oluşturan katıklardır.
Aromatik Hidrokarbonlar: Çok iyi çözünürlük, iyi termal stabiliteleri, kimyasal reaksiyonlara çabuk girebilme eğilimi, yüksek yoğunluklu, içerisinde benzen halkası ve benzen halkalarını esas alan hidrokarbon grubudur.
B
Bakır Şerit Korozyon Testi: Mineral yağların bakır ve alaşımları üstündeki korozif etkisini ölçmek ve görmek için kullanılan bir testtir.
Biyosit: Bir veya birden fazla aktif maddenin karışımıyla oluşan, çözeltilerde mikroorganizmaların üremesini engelleyen, kontrol eden veya öldürücü etkisi olan kimyasal maddelerdir.
Baz Değeri: Bir petrol ürününü nötalize etmek için gerekli olan alkali madde miktarını belirtir.
Baz Yağı: Ham petrol veya bitkisel yağlardan elde edilen hidrokarbonlardır. Etkin madeni yağ üretilmesi için baz yağın özelliklerini geliştiren katık maddeler ile karıştırılan baz sıvılardır.
BIA: (Boating Industry Association) Bot Endüstrisi Birliği
BSI: (British Standarts İnstution) İngiliz Standartlar Birliği
Bitumen: Ham petrolün doğal çökmesiyle veya rafinerilerde damıtılması ile elde edilen çok viskoz, kompleks yapılı, koyu renkli yarı katı veya sıvı halde bulunabilen hidrokarbonların bileşimidir.
Beyaz Yağ: Kozmetik ve ilaç benzeri özel uygulama alanlarında kullanılan rafine edilmiş bir yağ ürünüdür.
Blow-By: Yanmamış yakıtın ve yanma sonucu oluşan gazların, içten yanmalı motorların piston halkalarından geçerek, yakıtın incelmesi ve üst karter yağının kirlenmesidir.
C
CEC: (Coordinating European Council) Avrupa Koordinasyon Konseyi
CMA: (Chemical Manufacturers Association) Kimyasal Üreticileri Birliği
COP: (Code of Practice) Pratik Kodlama
CRC: (Coordinating Research Council) Araştırma Koordinasyonu Konseyi
Centipose (cP): Enternasyonal birim sisteminde (SI) dinamik viskozitenin birimi Pa/s. İngiliz birim sisteminde ise birim santimetre karedeki saniyeye eşit olan poise olmasına rağmen kullanım kolaylığı açısından poisenin yüzde birini ifade eden cP poise kullanılır.
Centistoke (cSt): Kinematik viskozite, dinamik viskozite ve akışkan yoğunluğunun birbirine oranıdır. Ölçüm birimi stoke olmasına rağmen en çok kullanılan 1/100 cSt olarak kullanılır. Birimi mm2’dir.
Cleveland Open Cup (CoC): Parlama sıcaklığı 79ᵒC altında olmayan kimyasallar için atmosfere açık şartlarda parlama noktası ölçmeye yarayan testtir.
Çok Dereceli Yağ: Tek dereceli bir yağdan daha geniş ısı aralığında kullanılabilen ve birden fazla SAE viskozite sınıflandırma derecesi gereksinimlerini karşılayabilen motor veya dişli yağıdır.
Çözücü Ayrıştırma: Ağır yağları, temel yağ maddelerinden çözücüler kullanılarak ayrıştırma işlemidir.
Çözücü Rafine Etme: Yağın belli özelliklerini arttırmak için damıtılmış yağlardan reaktif bileşenlerin ayrıştırılması için yapılan rafine işlemidir.
Çözünmeyen Maddeler: Kullanılmış yağlarda toz, kir, oksitlenme vb. nedenlerle oluşan çözünmeyen maddelerdir.
D
Deterjan: Temizleme ve arıtma özelliği bulunan, petrol türevlerinden elde edilen kimyasal maddedir.
Deterjan Katıkları: Yüksek sıcaklıkta çalışan yağlarda oluşabilen birikintileri azaltan veya oluşumuna mani olan bazik tuzlardır.
DIN: (Deutsche Industrie Normen) Alman Endüstriyel Standartları
Dispersan Katıklar: Düşük sıcaklık çalışma şartlarında ilave edildikleri yağın içinde yabancı partikülleri süspansiyon halinde tutan katıklardır. Bu katık sayesinde kanallarda tıkanmalar engellenir.
Donma Noktası Düşürücü: Düşük sıcaklık etkisiyle madeni yağın akıcılığını kaybetmemesi için kullanılan yüksek molekül ağırlıklı metakrilat polimerdir.
Demülsibilite: Yağın suyu itme ve sudan kolayca ayrılabilme özelliğini test etme metodudur.
E
EMA: (Engine Manufacturers Association) Motor Üreticileri Birliği
Emülsiyon Katıkları: Makinelerde paslanmaya engel olmak için suyu kendi bünyesinde tutan sıvılardır.
EOLCS: (Engine Oil Licensing and Certification System) Motor Yağları Lisans ve Belgeleme Sistemi
G
Gres: Sıvı bir yağlayıcının kalınlaştırıcı yardımı ile dispersiyonun sağlanarak katı veya yarı katı haline getirilmiş bir maddedir. Bunun dışında kullanım yerine bağlı olarak ilave performans sağlayıcılar katılabilir.
H
HDDEO: (Heavy Duty Diesel Engine Oil) Ağır Hizmet Dizel Motor Yağları
I
ILSAC: (International Lubricant Standardization & Approval Com.) Uluslararası Madeni yağ Standardizasyon ve Onay Kom.
ISO: (International Organization for Standardization) Uluslararası Standardizasyon Organizasyonu
İşlenmiş Penetrasyon: Standart bir gres çalıştırıcısında 60 çift darbeden sonra ölçülen değerdir(25 ᵒC’de).
J
JAMA: (Japan Automobile Manufacturers Association) Japon Otomobil Üreticileri Birliği
JASO: (Japan Automobile Standards Organization) Japon Endüstriyel Standartları
JIS: (Japanese Industrial Standards) Japon Endüstriyel Standartları
JSAE: (Society of Automotive Engineers, Japan) Japon Otomotiv Mühendisleri Birliği
K
Kalınlaştırıcılar: Sıvı bir yağlayıcının kalınlaştırıcı yardımıyla dispersiyonu sağlanarak katı veya yarı katı hale getirilmiş önemli özellik ve performans karakteristiklerini kontrol altında tutan maddelerdir.
Katık: Katıklar, bazı özellikleri kazandırmak, minumuma indirmek veya yok etmek, mevcut özellikleri geliştirmek amacıyla yağa katılan ve bu şekilde elde edilen yağlayıcıların fiziksel ve kimyasal özelliklerini istenen seviyeye gelmesini sağlayan maddelerdir.
Katık Stabilitesi: Kullanım ve depolama esnasında katıkların performansını koruyabilme yeteneğidir.
Kavitasyon: Hareket halindeki yağın kaplaması gereken yüzeyi içersindeki patlayan hava kabarcıklarını engelleyememesi olayının verdiği sonuçtur.
Kohezyon: Bir maddeyi oluşturan parçacıklarını bir arada tutan kuvvettir.
Korozyon Aşınması: Metal veya metal alaşımlarının oksitlenme veya diğer kimyasal reaksiyonlarla oluşan aşınma durumudur.
Korozyon Önleyiciler: Motor yüzeylerinde film tabaka oluşturarak yağlardaki kimyasal etkilerden koruyan katıklardır.
Köpük Önleyiciler: Yağın havadan kolayca ayrılması ve köpürmemesi için kullanılan katıklardır.
M
Madeni Yağ: Genel olarak, iki katı cismi birbirinden ayırmak ve sürtünme gücünü minimuma indirerek kolay hareket etmesini sağlamak amacıyla kullanılan maddelere denir.
Metal Passivatörler: Metalin hava, yağ ve diğer maddelerle kimyasal reaksiyona girmesini önlemek için madeni yağa ilave edilen katıklardır.
Motor Tortuları: Yanmamış veya kısmen yanmış yakıt nedeniyle veya üst karter yağındaki kısmi bozulma nedeniyle oluşan sert veya dirençli tortu, cila ve karbon kalıntısı birikimidir.
Motor Yağının İncelmesi: Motor yağında yanmayan yakıtın üst karter yağını kirleterek, viskozite ve parlama noktası gibi özellikleri düşürmesi yakıt sisteminde ayar bozukluğu veya parçaların aşındığı anlamına gelmektedir.
Mutlak Viskozite: Akışkanın akmaya karşı gösterdiği dirençtir.
Molibden Disülfid: Çok yüksek sıcaklıkta yağlama yapabilen, düşük sürtünme katsayısı, yüksek yük kapasitesi, pas direnci, metal yüzey adsorpsiyon su erozyonu özellikleri ve korozyon direnci yüksek olan bir kimyasal bileşimdir.
MSDS: (Material Safety Data Sheets) Malzeme Güvenlik Bilgi Formları
Multigrade (Dört Mevsim) Yağı: Multigrade yağlar, çok dereceli yağlar hem kış hem de yaz şartlarında kullanılabilen geniş bir sıcaklık aralığı içersinde hizmet verebilen motor veya dişli yağlarıdır.
MVMA: (Motor Vehicle Manufacturers Association) Motorlu Taşıt Üreticileri Birliği
N
NALSAS: (North American Lubricant Standard. & Approval Sys.) Kuzey Amerikan Madeni yağ Stand. ve Onaylama Sis.
NLGI: (National Lubricating Grease Institute) Milli Yağlama Gresi Enstitüsü gresleri işlenmiş penetrasyon değerlerine göre sınıflandırır.
NMMA: (National Marine Manufacturers Association) Milli Deniz Taşıtları Üreticileri Birliği
NVMA: (National Vehicle Manufacturers Association) Milli Taşıt Üreticileri Birliği
O
OEM: (Original Equipment Manufacturers) Orijinal Ekipman Üreticileri Birliği
Oksidasyon Önleyiciler: Baz yağ ile oksijenin etkileşmesini minumuma indirgeyerek, tortu birikimini azaltan, makine ve yağın ömrünü uzatan katıklardır.
Oleik asit: Madeni yağa %1 oranında ilave edilen ve orta basınç EP katığı gibi kullanılan organik bir asittir.
P
Penetrasyon Değeri: Standart bir koninin belirlenmiş zaman ve sıcaklık şartları altında gres numunesi içerisine dalma miktarına penetrasyon değeri denir.
Parlama Noktası: Parlayıcı sıvıların hemen yüzeyinde hava ile tutuşabilir yeterli buhar çıkardıkları en düşük sıcaklıktır.
Pas Önleyici Katık: Su, hava veya oksijenle temas halindeki demir veya çelik yüzeylerde film tabakası oluşturarak rutubet ve suyun pas yapmasını önleyen polar organik bileşiklerdir.
Rafine Etme: Ham yağ ve parçacıklarının mamül akaryakıtlar haline getirildiği süreçler dizisi; termal parçalanma, polimerizasyon, alkalizasyon, yeniden biçimlendirme, hidro parçalama, hidro şekillendirme, hidrojenleme, çözücü özütünü alma, parafin arıtma, yağ arıtma, asitle işleme, kil filtreleme ve asfalt arıtma işlemlerini içerir.
S
Sentetik Yağ: Petrole dayalı olmayan yağlardır. Sentetik yapıyı meydana getirecek hidrokarbon moleküller boyut ve şekil bakımından birbirinin benzeri olacak şekilde tasarlanır ve kimyasal sentez yöntemiyle elde edilir. Bu yapısı sayesinde üstün özelliklere sahiptirler.
Seyreltici: Motor parçalarında tortu ve cila kalıntılarının oluşmasını önlemek amacıyla üst karter yağındaki katı kirletici maddeleri koloit düzeyinde tutan katkı maddesidir. Genellikle külsüzdür ve deterjanlarla birlikte kullanılır.
Sıkıştırılmış Hava: Atmosferik basınçtan daha büyük basınçtaki havadır.
Siyah Yağlar: Asfaltlı materyaller içeren, açık dişliler ve çelik kablolar için kullanılan ekstra katkı sağlayan yağlardır.
SAE Numarası: Society of Automotive Engineers (Otomotiv Mühendisleri Birliği) adlı kuruluşun tanımladığı viskozite aralıklarıdır. Bu aralıklar motor yağları, dişli kutusu yağları gibi sınıflandırılmıştırlar.
T
Timken O.K. Değeri: Timken E.P. (yüksek basınç) test cihazında yağ filminin yırtılmadan dayanabildiği maksimum yük değeridir.
V
Viskozite: Bir sıvının akmaya karşı göstermiş olduğu direncin ölçüsüdür. En sık kullanılan birimi centistoke( cSt)’dir. Kinematik viskozite genel olarak 40 ᵒC ve 100 ᵒC sıcaklıkta ölçülür. Bir sıvının viskozitesi sıcaklık arttıkça azalır.
Viskozite İndeksi (VI) : Sıcaklığa bağlı viskozite değişikliklerine karşı yağın gösterdiği direnç olarak tanımlanır. Yüksek viskozite indeksli bir yağda sıcaklık arttıkça viskozite daha az değişir.
Yağlama: Sürtünmeye engel olan bir tabaka yerleştirerek birbirlerine temas eden hareketli yüzeyler arasında sürtünme ve aşınmanın kontrol altında tutulmasıdır.
Y
Yapışkanlık Verici Katık: Yağların fazla kohezyon göstermesi ve daha lifli yapıda olmasını sağlayan sabunsu bileşikler sayesinde yataklardan damlamaması ve bütün halde durmasını sağlayan katıktır.
Yeniden Rafine Etme: Kullanılmış yağları işleyerek yeniden kullanıma hazır hale getirmektir.
Yoğunluk: Birim hacim başına düşen kütledir. Birimi kg/m3 veya g/cm3’tür.
Yük Taşıma Kapasitesi: Bir yağ filminin yüksek basınç, yüksek hız ve yüksek sıcaklık altında yırtılmaya karşı gösterdiği dirençtir.
Z
Zift: Ham petrolün vakumlu damıtılması sonucunda geriye kalan koyu renkli bir tortudur. Diğer isimleri asfalt veya katran olarakta bilinir. Yüksek molekül ağırlığına sahip hidrokarbonlardır.